X

Hollandse kooihistorie

 

Uit archiefonderzoek over de ontstaansgeschiedenis van eendenkooien is nog maar relatief weinig bekend, en wat bekend is geeft slechts een fragmentarisch beeld. Het overzicht hierna is dus beperkt, maar bevat wel enkele opvallende en oude bekende vermeldingen.

 

 

 

Olieverfschilderij op paneel van Louwijs Aernouts Elsevier, bekend als ‘Rivieroever met twee eendenkooien en tal van watervogels’, gemaakt tussen 1632 en 1675, 57 x 82 cm.
(Bron: Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Nederland,RKD nummer 7362; Kunstwerknummer 5500)

Op het schilderij zijn drie vangpijpen te zien. Een plaatje dat zou passen bij de in de Biesbosch op kaarten aangetroffen reeksen buitenpijpen. De kooiker staat achter een laag kniescherm mét twee verschillend gekleurde kooikerhondjes. Het lijkt er op dat er sprake is van een hondegat en dat de hondjes tussen de halfronde beugels en de schermen in kunnen lopen. Tussen de twee vangpijpen staan trapsgewijs geplaatste broedkorven. 

 
 
 

Vangpijp op een 17de eeuwse schilderskist.
Toegeschreven aan Anthonie Jansz. van der Croos (1606/07-1662/63) en Jan Martszen de Jongen (1609/10-1647/67) uit Noord-Holland; 21.5 x 36 x 23.7 cm.

Deze schilderskist dateert uit de periode 1640-1660 en is beschilderd met diverse taferelen. Eén van deze toont een vangpijp van het originele type langs een rivier, een kooiman en een hondje bij schermen met daarin een hondengat. Het is duidelijk een buitenpijp zoals die voorheen in de Biesbosch voorkwamen.
(Bron: Rijksmuseum Amsterdam, inv. no. BK-15234)

 
 

Britse tekening van een eendendrijfjacht in een fuikvormig (duckdrive) opgestelde vangpijpachtige siutatie.
(Bron: PAYNE-GALLWEY R. 1886: The book of Duck Decoys)

 

 
Caerte figuratief van de Coÿe, ofte Canarie aen het Casteel tot Bornhem, ca. 1701-1788. Aquarel uit de collectie van Antoine-René de Voyer de Paulmy, markies d’Argenson (1722-1787). 

In de legenda van de  aart van de eendenkooi uit 1780 staat in detail beschreven hoe de eenden in de eendenkooi te Bornem door de kooiker werden gevangen en hoe men een eendenkooi vervaardigde. 
Vermoedelijk was deze  kaart van de eendenkooi van Bornem een soort handleiding die door de graaf de Marnix geleverd werd aan zijn overste d’Argenson om elders dit ingenieuze vangsysteem ook toe te passen.
(Bron: PARIJS. Bibliothèque nationale de France, département Arsenal, MS-6461(641A)
 


 

 


Secretariaat Kooikersvereniging

Dhr. D. N. Kooiker

Marshoekersteeg 7

7722KP Dalfsen

kooikersvereniging@gmail.com

 

 

 

© 2024 Kooikersvereniging

powered by Natuurlijk !