X

Foto Dutch Heritage Photography

 

EENDENKOOI ZUID HAFFEL

 

 


Naam: Eendenkooi Zuid Haffel of Eendenkooi van Hin
Eerste vermelding: 1698
Ligging: Texel
Aantal vangpijpen: 5
Recht van afpaling/aantal meters: ja / 1130 meter (300 Rijnlandse roeden)
Grootte: 1,5 hectare
Kooitype: Texels
Eigenaar: Natuurmonumenten
Kooiker: Eckard Boot
Huidige functie: rustende kooi voor natuur en historie
Toegankelijk: nee

 

Naamgeving

Deze kooi, gevestigd in de oude polder Zuid Haffel, stamt uit de 17de eeuw. De eerste vermelding dateert uit 1698, toen nog als Ponsekooi, naar de kooiker Cornelis Ponse. Sinds 1899 was de kooi in het bezit van de familie Hin, daaraan dankt hij nog steeds zijn (bij)naam. De familie Hin verkocht de eendenkooi in 1986 aan Natuurmonumenten.

(Plankaart met bouwblok uit 2014, waarom duidelijk de kortere vijfde pijp te zien is, afkomstig van K.J. Harting)

 

Aanvankelijk had de kooi vier vangpijpen, maar Hin had daar een kleinere vijfde pijp aan toegevoegd, speciaal voor de vangst van kleine trekeenden. Toen Natuurmonumenten de kooi in bezig kreeg, was hij al jaren niet meer goed onderhouden. De enige vangpijp die met het oog op het kooirecht intact is gehouden, heeft nog de oorspronkelijke Texelse vorm.

(Noordoostpijp - laag aflopend en smal toelopend – geen spiegel (foto van K.J. Harting)

 

Koopovereenkomst

Na het overlijden van eigenaar Albert dirksz Keijser in 1772 werd de boerderij verkocht aan Reijer Cornelisz Dijt. In de koopovereenkomst staat een aantal interessante zaken. Zo was de kooi niet bij de koop inbegrepen en moest de nieuwe eigenaar rekening te houden met de wensen van de eigenaar van de kooi: “Dit perceel zal moeten gedogen dat den eijgenaar van de Vogelkooij hierbij gelegen over deese landen heeft en gebruijckt een vrije reijding, loop en treed van en na de meede kooij, ook zal den Kooper aan deese huijsmanswooning niet vermoogen te timmeren of repareren of aldaar te kloppen schreeuwen of ander geraas te maken waardoor de voogels gestoort mogen worden; ook geene pannekoeken te bakken of stinkend goed in het vuur te leggen of te branden als allee wanneer de wind van de Kooij afwaait, egter zal het selve in de maanden van Maart, April, Meij, en junij gepermiteerd zijn.

Naast de lucht van gebakken pannenkoeken zaten de kooikers ook niet te wachten op het zware geschut van fort Harssens op Den Helder. In 1890 was de geluidsoverlast zo storend dat kooiker Jacob Gerrisz. Schrama een schadevergoeding kreeg uitgekeerd.

 

Beste kooi van Texel

Pieter van Cuyck beschreef in zijn “Brieven over Texel” hoe hij op één dag zes à zevenhonderd smienten heeft zien vangen. Rond 1750 was deze kooi dan ook de best presterende kooi van Texel. Na de indijking van de Kattenpolder in 1769 (de voorloper van de Prins Hendrikpolder) daalde de vangst tot ongeveer een achtste deel.

(De kooi van Hin op een fragment van een oude kaart uit het jaar 1854, door J.L. Kikkert, Noord-Hollands Archief / Provinciale Atlas - Kaarten en kaartboeken, NL-HlmNHA_560_000656_G)

 

Eigenaars / kooikers (voor zover bekend, jaartallen bij benadering):

1698 Cornelis Ponse
? tot 1772 Albert dirkz Keijser
1772 Reijer Cornelisz
ca. 1800 Symon Kooiman
ca. 1832 Albert Kooiman
? Jan Mooy
1847 - 1854 Wed. Jan Mooy (= Martje Albertsd.)
1856 - 1882 Hendrik Dijt Szn. (niet te verwarren met de verre familie Dijt van Westergeest)
1882 - 1895 Jacob Schrama (schoonzoon van Dijt)
1899 J. Czn Hin
>> Familie Hin
1986 Cees Boot (Natuurmonumenten)
1999 Ekard Boot (Natuurmonumenten)

 

Literatuur:

  • C.J. Reij, C. Hoogerheide en C.G.J. van Empel, 1998: Boerderijen boek. Geschiedenis en naamgeving van alle boerderijen op Texel, hun eigenaren en bewoners. Pirola, Schoorl.
  • G. Jansen, 2001: Verboden pannenkoeken te bakken bij vogelkooi. In: Uitgave Historische Vereniging Texel. Nummer 61, december 2001.

 

Bronnen

  • Kees Jaap Harting
  • Pieter Cuijck, Brieven over Texel en de naby-gelegen eilanden (1789)



 

 

 

Contactgegevens:

Voor meer informatie over de Kongsi van de Eendenkooi kunt u contact opnemen met 
Landschapsbeheer Friesland

Commissieweg 15
9244 GB  Beetsterzwaag
0512 38 38 00
info@landschapsbeheerfriesland.nl

 

 

© 2018 Kongsi
powered by
Natuurlijk !

 


privacybeleid
gebruikersovereenkomst


De Kongsi van de Eendenkooi wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds en de provincies Fryslân, Noord-Holland en Groningen.